De onderbelichte kanten van de anticonceptiepil
In 2020 gebruikte 32% van de vrouwen in Nederland de anticonceptiepil. De reden voor het pilgebruik is meestal het voorkomen van een ongeplande zwangerschap. Daarnaast wordt de pil vaak ook voorgeschreven bij jonge meiden met acné of menstruatieklachten.
Heeft de pil ook nadelen?
Wanneer je bij de huisarts vraagt om de pil, dan wordt deze in mijn ogen vrij makkelijk voorgeschreven. Veelal blijft een uitgebreide voorlichting waarin de voordelen, maar ook de nadelen, risico’s en alternatieven worden besproken, uit.
In dit artikel schijn ik een licht op de potentieel schadelijke effecten die de pil kan hebben op het vrouwelijk lichaam. Het is niet mijn doel om vrouwen van de pil af te praten of angst te zaaien, maar ik wil informatie verschaffen die naar mijn mening onderbelicht wordt. Met deze informatie kun je een weloverwogen en bewuste keuze maken.
Zo werkt de pil
De meeste pillen bevatten twee hormonen: oestrogeen en progesteron (of progestageen). Deze hormonen zorgen ervoor dat er geen eisprong plaatsvindt en er dus geen bevruchting plaats kan vinden. Daarnaast zorgt progesteron ervoor dat het slijm aan de ingang van de baarmoederhals dikker wordt, waardoor innesteling moeilijk wordt.
De hormonen in de pil geven namelijk een signaal aan de hersenen dat er genoeg hormonen zijn en dat deze dus niet hoeven worden aangemaakt. Het luteïniserend hormoon (LH) wordt onderdrukt. Zonder LH krijgen de eierstokken geen signaal om te ovuleren en komt er dus geen ei vrij. Op die manier beidt de pil 98-99% bescherming tegen een zwangerschap.
Goed om hierbij voor de volledigheid nog te benoemen dat een vrouw per cyclus (gemiddelde cyclusduur is 28 dagen) zo’n 5 dagen vruchtbaar is. Vanaf het moment vlak voor de ovulatie tot enkele uren na de eisprong. De andere dagen van de cyclus is de kans op zwangerschap niet mogelijk.
Verhoogd risico op kanker
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: als je aan de pil bent, dan loop je een verhoogd risico op borst-, lever-, baarmoeder- en baarmoederhalskanker. De International Agency for Research on Cancer (IARC), dat deel uitmaakt van de WHO, doet onderzoek naar de oorsprong van kanker. Zij verwerken hun uitkomsten van onderzoek naar kankerverwekkende (carcinogene) stoffen in een classificatie. Voor de stoffen in groep 1 zijn voldoende aanwijzingen die bewijzen dat ze kankerverwekkend zijn voor de mens. In die groep vindt je stoffen zoals asbest, arseen en benzeen, maar dus ook de combinatiepil… Er zijn veel studies te vinden die dit ondersteunen.
Tekorten
De pil berooft je lichaam van een heel aantal belangrijke vitamines en mineralen, zoals vitamine A, B6, B11 (folaat), B12, C, E, magnesium, selenium en zink. Dit zijn zogenaamde micronutriënten: je hebt er niet veel van nodig, maar ze zijn wel onmisbaar voor je gezondheid. Voor de meeste vitamines geldt dat je ze niet zelf aan kunt maken, maar dat je ze moet opnemen uit je voeding.
De pil kent veel bijwerkingen, zoals een slecht humeur, een sombere stemming of een laag energielevel. Dit kan heel goed door de inname van synthetische hormonen komen. Maar het zou ook door een aantal belangrijke vitamine- en mineralentekorten kunnen komen. Vitamine B6, B11, B12, selenium en magnesium zijn hele belangrijke stoffen voor een goede gemoedsrust. Tekorten worden in verband gebracht met depressie en angst. B-vitamines en magnesium zijn echte energieleveranciers. Tekorten leiden onder andere tot meer vermoeidheid en een laag energielevel.
Stemmingswisselingen
De stemmingwisselingen, angst, prikkelbaarheid en depressieve gevoelens kunnen ook verklaard worden door een ander effect van de pil. De pil kan een gebied in de hersenen namelijk laten krimpen. Een onderzoek toonde aan dat de orbitofrontale cortex en posterieure cingulaire cortex smaller waren bij vrouwen die de pil slikten in vergelijking met vrouwen uit de andere groep. Deze hersengebieden hebben betrekking op onder andere emotieregulatie en de posterieure cingulaire cortex laat meer activiteit zien wanneer we persoonlijke herinneringen oproepen en plannen maken voor de toekomst. Veranderingen van deze hersengebieden kunnen verantwoordelijk zijn voor de verhoogde angst-en depressieve symptomen die sommige vrouwen ervaren wanner ze de pil slikken.
Darmgezondheid
Studies laten zien dat de pil de darmwand meer doorlaatbaar maakt en het microbioom beïnvloedt. De darmwand werkt als een barrière en beschermt het lichaam tegen toxines en bacteriën. Wanneer de darmwand minder sterk is, kunnen er gemakkelijk ongewenste binnendringers de bloedbaan bereiken. Het immuunsysteem moet hard aan de slag om dit probleem op te lossen.
Daarnaast zijn er aanwijzingen dat de hormonen in de pil een ongunstige invloed hebben op het microbioom. Zo blijkt uit onderzoek dat de pil bepaalde Candida-soorten (een gist) doet laten groeien. Een overmaat aan oestrogeen als gevolg van de pil, schept een gunstig klimaat voor de schimmels in de darmen. Een overmatige groei van Candida kan tot allerlei klachten leiden, zoals een opgeblazen buik, winderigheid, plakkerige ontlasting, huidaandoeningen en vermoeidheid.
Bloedstolsels
Oestrogeen bevordert de bloedstolling en verhoogt de kleverigheid van bloedplaatjes, zodat dikker bloed wordt gevormd. Vrouwen die de pil gebruiken lopen daardoor 3x zoveel risico op een trombose ten opzichte van niet-gebruikers. Een bloedstolsel kan loslaten en via de bloedstoom worden meegevoerd naar de longen, hersenen of het hart. Het risico op trombose stijgt met de leeftijd en de risico’s zijn nog groter wanneer er sprake is van andere risicofactoren zoals roken en diabetes. Pilgebruiksters met diabetes hebben een 17x grotere kans op een hartinfarct(!)
Verstoorde werking schildklier
De anticonceptiepil verhoogt de eiwitten Thyroxine Bindend Globuline (THG) en Sex Hormoon Bindend Globuline (SHBG). Deze eiwitten binden zich aan vrije hormonen in de bloedbaan. Daardoor zijn deze hormonen, zoals het schildklierhormoon, niet meer beschikbaar voor het lichaam. Wanneer een vrouw de pil slikt kunnen er dus abnormaal lage niveaus van schildklierhormonen ontstaan. Een laag schildklierhormoon kan meerdere klachten veroorzaken, zoals: niet kunnen afvallen, depressieve gevoelens, het snel koud hebben, constipatie, haaruitval en cognitieve problemen.
De pil beïnvloedt je partnerkeuze
Er zijn onderzoeken die suggereren dat de anticonceptiepil invloed heeft op de partnerkeuze. Onderzoekers van de universiteit van Liverpool ontdekten dat vrouwen met een natuurlijke menstruatiecyclus kiezen voor mannen met andere MHC genen dan zijzelf. Dit zijn genen die een belangrijke rol spelen bij onder andere de werking van het immuunsysteem en deze genen zitten verbogen in lichaamsgeur. Pilgebruiksters kozen in het onderzoek vaker voor mannen met vergelijkbare MHC genen, een partner die genetisch op haar lijkt. Wat opzich prima is, maar wanneer je besluit om te stoppen met de pil in verband met een gezamenlijke kinderwens, dan zou het kunnen zijn dat de vrouw zich niet meer aangetrokken voelt tot haar partner. Omdat haar geurwaarneming verandert. Dit behoeft nog meer onderzoek uiteraard, maar is in mijn ogen hele interessante vondst.
Alternatieven? Ja, hormoonvrije anticonceptie!
De lijst met potentieel schadelijke bijwerkingen van (langdurig) pilgebruik is enorm. Een eerlijke voorlichting wanneer je overweegt om aan de pil te gaan, mag in mijn ogen daarom niet ontbreken. Daarin horen ook de alternatieven besproken te worden. Zo bestaat er hormoonvrije anticonceptie zoals “Daysy,” een cyclustracker op basis van temperatuurmeting die een nauwkeurigheid van 99% heeft.
Stoppen met de pil. En dan?
Wanneer je stopt met de pil, dan kun je na een paar maanden merken dat de bijwerkingen afnemen. Bij de ene vrouw gaat dit sneller dan bij de andere, maar het kan wel een jaar duren voordat de menstruatiecyclus weer hersteld is. Een goede ondersteuning door middel van een gezonde leefstijl, voeding en indien nodig aanvullende supplementen kunnen enorm bijdragen aan het herstel na (langdurig) pilgebruik. Hulp nodig? Neem gerust (vrijblijvend) contact met me op!
